Ali Kemal Sunal (11 Kasım 1944, İstanbul; 3 Temmuz 2000, İstanbul), Türk tiyatrocu, komedi oyuncusu, sinema sanatçısı ve yazar.
Türk sineması’nın büyük komedi oyuncusu ve sinema oyuncularından biri olarak kabul edilen Kemal Sunal, oynadığı rollerle Türk sinemasına yeni bir soluk getirdi. Çevirdiği filmlerde genellikle saf, şanslı, iyi yürekli karakterleri canlandırmıştır. Filmlerinin ilk gösterimlerinden yıllar sonra bile hala büyük bir ilgiyle izlenmesi olgusunu, yazmış olduğu bilimsel yüksek lisans tezinde sosyolojik olarak irdelemiştir.
Gençliği
İstanbul Küçükpazar semtinde doğan oyuncunun babası Migros’tan emekli Mustafa Sunal; annesi Saime Sunal’dır. Kemal Sunal’ın, Cemil Sunal ve Cengiz Sunal adında iki kardeşi vardır.
Sanatçı, ilkokulu Mimar Sinan İlkokulu’nda okudu, Vefa Lisesi’nden mezun oldu. Yüksek tahsiline Marmara Üniversitesi Gazetecilik bölümünde başladı. Öğrenimi sırasında Emayetaş Fabrikasında çalışmış, ayrıca elektrikçide çıraklık yapmıştır. Vefa Lisesindeki felsefe hocası Belkıs Balkır’ın sanatçıyı Müşfik Kenter ile tanıştırmasının, Kemal Sunal’ın kariyerinde önemli yeri vardır.
Kariyeri
İlk Yıllar
1964 yılında Ankara Bando-Mızıka birliğinde askerliğini yaptı. Sanat hayatı, Vefa Lisesi’nde amatör olarak “Zoraki Tabip” adlı tiyatro oyunuyla başladı. İlk kez Kenterler Tiyatrosu’nda profesyonel oyuncu olarak çalıştıktan sonra uzun süre Ulvi Uraz Tiyatrosu’nda, kısa süre Ayfer Feray Tiyatrosu’nda, son olarak da Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda görev aldı. Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nda oynadığı bir oyunda Ertem Eğilmez tarafından çok beğenildi ve böylece beyaz perdeye transfer oldu. İlk rolünü 1973 yılında Ertem Eğilmez’in yönettiği Tatlı Dillim adlı filmde uzun boyundan dolayı basketbolcu olarak aldı.[2] Bunun ardından Ertem Eğilmez’in yönettiği kalabalık kadrolu filmlerde rol almaya başladı.
Kemal Sunal, 1974 yapımı Hababam Sınıfı filmindeki İnek Şaban rolünde.
1980 yapımı Devlet Kuşu filmindeki Mustafa karakterinin odasında asılı olan ve Kemal Sunal’ın Belmondo’ya benzediği fotoğraf.
Kemal Sunal kendi ağzında, ilk yıllarını ve komediye yönelişini şu sözlerle dile getiriyor;
“Nasıl oldu bilmem, ben kendimi sahici bir sahnede seyircilerin arasında buldum. Ses Tiyatrosu’ndaki ilk rolüm çok kısaydı. Üç dakika sahnede ya kalıyor ya kalmıyordum. Öyle pek bir şey söylediğimi de hatırlamıyorum. Sahnenin bir ucundan girip öbür ucundan çıkıyordum. Ne yaptığımı da pek hatırlamıyorum; ama seyirci kahkahadan kırılıyor. Bu da benim hoşuma gitmişti. Bildiğiniz gibi o gün bugündür insanları güldürmeyi seviyorum.”
Ustalık
Türk sinemasında başta İnek Şaban tiplemesi olmak üzere canlandırdığı pek çok tiple sevenlerinin kalbinde taht kuran Kemal Sunal, 7’den 70’e herkesin sevgisini kazandı. İnek Şaban’ın sevilmesi ile birlikte Kemal Sunal, birçok filmde “Şaban” adlı karakteri canlandırmıştır.
1974 yılında evlendi. Ali ve Ezo adlarında biri kız diğeri erkek iki çocuğu oldu. 1977’de Antalya Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu ödülünü alan Sunal, oyunculuğu ve özellikle değişik tiplemesiyle Türk sinemasında komedi oyunculuğuna yeni bir soluk getirdi. 1990’lı yıllardan itibaren filmleri kesintisiz olarak televizyonlarda yayımlanmaya başlandı; ama kendisi bu gösterimlerden maddi bir kazanç elde etmedi.
Yüksek lisans
12 Eylül öncesi dönemde yarım bıraktığı üniversiteyi, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü’nden mezun olarak 1995 yılında bitirdi ve ardından yüksek lisans yaptı. Tamamlanmasından sonra Tv ve Sinemada Kemal Sunal Güldürüsü adıyla kitap olarak basılan yüksek lisans tezinde kendi filmlerinin sosyolojik incelemesini yaparak iktidarların sanat alanına yaptıkları ideolojik müdahaleyi irdeledi.
Ölümü ve son yılları
Kemal Sunal’ın Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki kabri.
Hayatı boyunca toplam 82 filmde rol aldı. 3 Temmuz 2000 tarihinde Balalayka adlı filmin çekimlerine başlamak için Trabzon’a gitmek üzere bindiği uçakta kalkıştan hemen önce geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. İstanbul’daki Zincirlikuyu Mezarlığı’nda defnedilmiştir. 2009 yılında Kemal Sunal ile anılarını anlatan Zeki Alasya, ölümünde korkularının kalp krizi geçirmesinde önemli etken olduğunu belirtti. Zeki Alasya ne kadar bazı şeylerden korksa da belli etmezdi, çok kibar bir adamdı yorumunu yapmıştır.
Hakkındaki görüşler
Kemal Sunal, hem yüzünün fizik yapısı hem de mimik ve jestleriyle Fransız komedyen ve şarkıcı Fernandel’e benzetilirdi. Fernandel 1930’lu yıllardan 1960’lı yıllara kadar tıpkı onun gibi sayısız komedi filmi çevirmişti. Kendisiyle yapılan bir röportajda Sunal, kendisi için ‘at suratlı’ gibi benzetmeler bile yapıldığını, ama en çok Zeki Müren’in kendisini ‘Fernandel’le Jean-Paul Belmondo karışımı’ diye tanımlamasının hoşuna gittiğini belirtmişti.
“Ben Kemal Sunal hayranıyım, filmlerini bıkmadan izliyorum. Muhteşem bir oyuncu.”
–Bülent Ecevit
“Varlığı yokluğu belli olmazdı, ama yönetmen ’motor’ dediği an, karşımızda devleşen bir aktör olurdu.”
–Emel Sayın
“Kemal Sunal, filmlerinde genellikle, haklının haksıza, güçsüzün güçlüye karşı mücadelesini temsil eden büyük komedi ustasıydı.”
–Altan Öymen
“Türk sinemasının usta sıfatına layık oyunculardan biri olan Sayın Sunal, çizdiği kompozisyonlarla hafızalarda önemli bir yere sahiptir.”
–Murat Sökmenoğlu
“…çok takdir ettiğim, çok beğendiğim, hakikaten Türk sinemasına damgasını vurmuş, halkın sevgisini kazanmış, gönlüne girmiş olan çok büyük bir sanatçıydı.”
–Göksel Arsoy
“…Kemal Sunal öldü.Ama insanlığın, dürüstlüğe inancı ve kötüler karşısında iyilerin kazanacağına dair umudu sürdükçe “Şaban” yaşayacaktır..”
–Can Dündar
“…Gitmeseydin, futbol oynardık salonun ortasında… Topu vermemek için ayağıma vurmana, günlerce topallamaya razıyım.Gitmeseydin, vallahi az konuşurdum… Sen, gazete-kitap okurken yanında sessiz durmaya çalışırdım…Gitmeseydin, çiğköfte yapardık. “Olmuş mu olmamış mı?” diye tavana, duvarlara atmanıza, beni çıldırtmanıza ses çıkarmazdım…”
–Eşi, Gül Sunal
“48 yaşındaydı. Yüksek lisans tezinin konusu da kendisiydi. “Beni kimse araştırmayacak galiba, ben yapayım” dedi.”
–Gül Sunal
Kişiliği
Sanatçı kendi profilinin, oynadığı karakterlere göre farklı olduğunu şu sözlerle belirtiyor; “Ben özel hayatımda çok az konuşan, çok soğuk bir adamım” ve aynı zamanda iş ve ev yaşamında titiz olduğunu belirtiyor.
Filmografi
Ana madde: Kemal Sunal filmografisi
Hayatı boyunca 82 filmde rol almıştır. İlk filmi yardımcı rolde Tatlı Dillim (1972) ile başlamış, Salako (1974) filminde başrol oynamıştır. En son filmi Propaganda (1999) olmuştur. 1977 yılında Kapıcılar Kralı rollünde Altın Portakal Ödülüne layık görülmüştür.
Kemal Sunal, 2000 yılında yönetmenliğini Ali Özgentürk’ün yapacağı Balalayka filminin başrolünü (Necati rolü) oynayacaktı. Ancak çekimlerin yapılacağı Trabzon’a giden uçakta kalp krizi geçirerek ölünce bu rolü Uğur Yücel üstlendi. Kemal Sunal’ın uçak korkusu vardı ve bu nedenle o zamana kadar hiç uçağa binmemişti. Ölümüyle sonuçlanacak bu yolculuğa da güçlükle ikna edilmişti.
Senarist’i olduğu ve rol aldığı filmler
1972 Tatlı Dillim
1973 Oh Olsun
Güllü Geliyor Güllü
Canım Kardeşim
Yalancı Yarim
1974 Salak Milyoner
Köyden İndim Şehire
Mavi Boncuk
Hasret
Salako
1975 Şaşkın Damat
Hanzo
Hababam Sınıfı
Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı
1976 Tosun Paşa
Süt Kardeşler
Sahte Kabadayı
Meraklı Köfteci
Kapıcılar Kralı
Hababam Sınıfı Uyanıyor
1977 Sakar Şakir
Şabanoğlu Şaban
İbo ile Güllüşah
Hababam Sınıfı Tatilde
Çöpçüler Kralı
1978 Yüz Numaralı Adam
Köşeyi Dönen Adam
Kibar Feyzo
İyi Aile Çocuğu
İnek Şaban
Avanak Apti
1979 Umudumuz Şaban
Şark Bülbülü
Korkusuz Korkak
Dokunmayın Şabanıma
Bekçiler Kralı
1980 Zübük
Gol Kralı Evet
Gerzek Şaban
Devlet Kuşu
1981 Üç Kağıtçı
Kanlı Nigar
Davaro
1982 Yedi Bela Hüsnü
Doktor Civanım
1983 Tokatçı
Kılıbık
En Büyük Şaban
Çarıklı Milyoner
1984 Şabaniye
Postacı
Ortadirek Şaban
Atla Gel Şaban
1985 Sosyete Şaban
Şendul Şaban
Şaban Pabucu Yarım
Keriz
Katma Değer Şaban
Gurbetçi Şaban
1986 Yoksul
Tarzan Rıfkı
Garip
Deli Deli Küpeli
Davacı
Kiracı
Japon İşi
1988 Uyanık Gazeteci
Sevimli Hırsız
Polizei
Öğretmen
İnatçı
Düttürü Dünya
Bıçkın
1989 Zehir Hafiye
Talih Kuşu
Gülen Adam
1990 Koltuk Belası
Boynu Bükük Küheylan
Abuk Sabuk Bir Film
1991 Varyemez
1999 Propaganda
Tiyatro oyunları
1966 – “Fadik Kız” – Kent Oyuncuları. İki-üç değişik rolde [11]
1967 – “İspinozlar” (Orhan Kemal uyarlaması) – Ulvi Uraz Tiyatrosu. Taşkasaplı rolünde.[11]
1967 – “Deli İbrahim” (Yazan: Turan Oflazoğlu, reji: Şükran Güngör) – Kent Oyuncuları. Cellât Hamal Ali rolünde [97]
1968 – “Yalova Kaymakamı” – Arena Tiyatrosu, Ulvi Uraz Topluluğu.[98]
1968 – “Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım” – Arena Tiyatrosu, Ulvi Uraz Topluluğu.[99]
1968/69 – “Fermanlı Deli Hazretleri” – Arena Tiyatrosu, Ulvi Uraz Topluluğu.[98]
1968 – “Hamhumşarolop” – Arena Tiyatrosu, Ulvi Uraz Topluluğu.[98]
1969 – “Murtaza” (Orhan Kemal uyarlaması) – Ulvi Uraz Tiyatrosu. Bekçi ve Kahveci rollerinde.[99]
1969 – “Yaz Bitiyor” – Arena Tiyatrosu, Ulvi Uraz Topluluğu.[98]
1972 – “Gergedan” (Yazan: Eugène Ionesco) – Devekuşu Kabare Tiyatrosu. Bakkal ve Mösyö Papiyon rollerinde.[99]
1972 – “Dün Bugün” (Yazan: Haldun Taner) – Devekuşu Kabare Tiyatrosu.[99]
1973 – “Dev Aynası” (Derleyen: Haldun Taner) – Devekuşu Kabare Tiyatrosu (Ankara Nergis Sineması’nda sahnelendi).[99]
Kitapları
Tv ve Sinemada Kemal Sunal Güldürüsü, Sel Yayınları, İstanbul, 1998, ISBN 9755702629
Kemal Sunal Güldürüsü, Om Yayınevi, İstanbul, 2001, ISBN 9756827793
Hakkındaki kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]
Feriha Karasu Gürses, Kemal Sunal Film Başka Yaşam Başka, Sel Yayınları, İstanbul 2002, ISBN 9755701524
Nuran Turan, Kemal Sunal Çocukken, Önel Yayınevi, ISBN 9757248924 [3][100]
Vadullah Taş, Kemal Sunal Filmlerini Anlatıyor, Esen Kitap ISBN 9786056224508
Ödüller
1977: 14. Antalya Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, Kapıcılar Kralı
1998: 35. Antalya Film Festivali, Yaşam Boyu Onur Ödülü, Kapıcılar Kralı
1989: 2. Ankara Film Festivali, En İyi Erkek Oyuncu, Düttürü Dünya
Anısı
Ölümünün ardından anısını yaşatmak için çeşitli kurum ve yerleşkelere adı verilmiştir.
Vakıfbank Kemal Sunal Sanat Merkezi
Ana madde: Vakıfbank Kemal Sunal Sanat Merkezi
İstanbul ilinin Beyoğlu ilçesinde kurulmuş Özel Sektöre Bağlı Kültür Merkezi olan Vakıfbank Sanat Merkezi Kemal Sunal’ın ismini taşıyor[103].
Kemal Sunal Kültür ve Sanat Ödülü
Ana madde: Kemal Sunal Kültür ve Sanat Ödülü
Mezun olduğu Vefa Lisesi’nde Kemal Sunal anısına bir anket düzenlenmiş ve anket sonucunda başarılı ve sevilen sanatçılara “Kemal Sunal Kültür ve Sanat Ödülü” verilmesi kararlaştırılmıştır[104].
Askerden babasına mektup
Vefatının 9. yılında mezarı başında anılırken, Mardin’de vatani görevini yapan oğlu Ali Sunal, Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki anma törenine katılamamıştır. Ama törende, askerden babasına hitaben yazdığı mektup okunmuştur. 4 sayfalık o mektubun son sayfasında şu ifadeler yer alıyordu:
“… Baktık ki bu iş böyle olmayacak, bir umut ışığı doğmayacak, bizden başkası bizi anlamayacak, gururum, kardeşim de dönünce sen varmışsın gibi hayata, birbirimize bağlandık.
Yaşamalıydık. Sen gittin ve biz burada kaldık. Merak etme rahat, huzurlu uyu. Yeni doğan, seni hiç tanımayan kardeşler de izliyor, Hababam’ı, Tosun Paşa’yı, Salako’yu… Bıraktığın eserler mutlu ediyor, hayata umutla baktırıyor bir ömür boyu. Koruduğun efsane soyadını milyonlar koruyor, milyonlara aktarıyor artık. Bir de yeni isim koydular ‘Melek Şaban’ diye, tarihe bıraktık. Sen gittin ve biz burada kaldık. Biz mi? Hala bir yanı kırık, ama gururlu, dimdik ayaktayız. Senin emanetinden hiç ayrılmadan yaşamaktayız. Bir tek bugünde ayrıyız.
Biz arkadaşlarla vatani görev için Mardin’de silah altındayız. Bu mektupla benim, annemin, Ezomun, sevenlerinin kalpleri birleştik başucundayız. Bize bıraktığın güzelliklere minnettarız. Çok özledik ama ağlamayacağız. Gözün arkada kalmasın, hiç ayrılmayıp seni sonsuza dek bizimle yaşatacağız. Tamam sen gittin ama biz burada kaldık.” „
—Ali Sunal’ın babasına hitaben yazdığı mektupdan
Author
